Zaloguj się
Współcześnie architekci coraz częściej zadają sobie pytanie, jak tworzyć budynki zrównoważone energetycznie i odporne na zmiany klimatu. Istotną kwestią staje się też wpływ zabudowy na zdrowie i samopoczucie użytkowników lub mieszkańców. Jest to tym bardziej ważne, że ludzie większość dnia spędzają właśnie w budynkach. Warunki w nich panujące mają bezpośredni wpływ zarówno na stan fizyczny, jak i dobrostan psychiczny.
| Tworzenie budynków, które są energooszczędne, przyjazne dla środowiska i wspierają dobrostan fizyczny oraz psychiczny użytkowników, staje się coraz ważniejsze w kontekście zrównoważonego rozwoju i walki z negatywnymi skutkami zmian klimatycznych. |
Jak budynki wpływają na nasze zdrowie?
Raport "Barometr zdrowych budynków 2024" to ósma edycja analizy skupiającej się na stanie zabudowy w Europie. Opracowanie pozwala zrozumieć, jakie korzyści dla ludzi, społeczeństwa i środowiska niesie zdrowa i zrównoważona zabudowa. Jest to kluczowe, ponieważ sektor nieruchomości odpowiada obecnie za prawie 40% globalnej emisji gazów cieplarnianych (tutaj dowiesz się więcej na ten temat - "Obciążenia ekologiczne generowane przez zabudowę mieszkaniową"). Jeśli weźmiemy pod uwagę nowe cele polityki klimatycznej, dekarbonizacja tej części gospodarki to jedno z najważniejszych zadań UE i rządów państw członkowskich. Według autorów analizy, czyli badaczy z ośrodka Buildings Performance Institute Europe (BPIE):
”Kluczowym (...) stało się pytanie, jak sektor budownictwa oraz konkretne regulacje prawne mogą przyczyniać się do poprawy efektywności energetycznej, zrównoważonego rozwoju, odporności na zmiany klimatyczne oraz poprawy zdrowia i dobrostanu ludzi.”
Omawiana analiza pokazała, że w Europie mamy do czynienia z syndromem niezdrowych budynków, a samopoczucie i jakość życia mieszkańców w kontekście nieruchomości nie są traktowane wystarczająco poważnie. Pandemia Covid-19 zamknęła ludzi w często przeludnionych mieszkaniach i domach o niezdrowym klimacie wewnętrznym. Składają się na niego głównie niska jakość powietrza w pomieszczeniach, zbyt mała powierzchnia użytkowa i poczucie izolacji społecznej.
Według raportu tylko w 2012 roku prawie 100 tysięcy Europejczyków zmarło z powodu zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego. Sytuację tę może zmienić termomodernizacja, która służy również poprawie szczelności i poziomu wentylacji zabudowy mieszkalnej i użytkowej. Problemy związane z niską jakością budynków stają się bardziej dotkliwe w kontekście zimowego smogu i letnich fal upałów. Zmiany klimatyczne i trudności, które wywołują, jeszcze wyraźniej pokazują, jak ważne jest zdrowe i zrównoważone budownictwo.
Jaki budynek jest zdrowy?
Jednym z kluczowych zadań raportu Barometr zdrowych budynków 2024 było stworzenie nowych, wielowymiarowych ram umożliwiających sformułowanie definicji zdrowego budynku. Jej podstawą jest połączenie trzech konkretnych aspektów. Należy do nich zdrowie mieszkańców, jakość nieruchomości i jej wpływ na klimat. W analizie sformułowano też wymiary zdrowej zabudowy, czyli między innymi poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego oraz zrównoważoną budowę i eksploatację nieruchomości.
Zdrowe budynki projektuje się tak, by wspierały dobrostan psychiczny i fizyczny mieszkańców bądź użytkowników. Aby zabudowa była zdrowa, należy zadbać o jakość powietrza wewnętrznego, stosując nowoczesne systemy wentylacji mechanicznej i naturalnej. Niezbędny jest też komfort termiczny w pomieszczeniach. Tworzy się go nie tylko przez możliwość regulacji temperatury, ale również wentylację pasywną czy stosowanie przesłon okiennych.
Do kluczowych wskaźników poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego użytkowników budynków należą też komfort akustyczny, dostęp do światła dziennego i odpowiednie oświetlenie, a także łatwy dostęp do terenów zielonych. Zdrowy budynek już na etapie projektu tworzony jest tak, by stawiać potrzeby jego mieszkańców na pierwszym miejscu. Lokale w takiej zabudowie są przystępne cenowo, a jej architektura sprzyja zacieśnianiu więzi społecznych.
Projektowanie uwzględniające potrzeby ludzi to kolejny ważny wymiar zdrowej zabudowy. Realizując go, należy dbać o uniwersalny charakter budynku. Powinien on być użyteczny dla każdego. W analizie znajdujemy następujący opis odpowiednio zaprojektowanej zabudowy:
“Budynki wyposażone w jednoznaczne informacje wizualne, głosowe i dotykowe. Projekty opierające się na elastyczności pozwalającej dostosować obiekt do różnych preferencji i potrzeb, niezależnie od sprawności fizycznej, wieku, używanego języka lub stopnia mobilności użytkownika.”
Projekt powinien sprzyjać wspomnianej już integracji społecznej i wspierać grupy sąsiedzkie, zapewniając im na przykład przestrzenie wspólne. Już na etapie planu budynku warto też wprowadzać inteligentne systemy monitorujące oświetlenie, temperaturę czy jakość powietrza we wnętrzach mieszkalnych i użytkowych.
Czym jest zrównoważone budownictwo?
W dobie kryzysu klimatycznego zdrowa zabudowa musi być tworzona, eksploatowana i wyburzana z minimalnym wpływem na środowisko naturalne. Odpowiednie korzystanie z zasobów na każdym etapie życia budynku przekłada się na zmniejszenie zapotrzebowania na materiały budowlane i powstawanie obiegów zamkniętych na budowie. Ważnym zadaniem wykonawców jest wybór budulca o możliwie najniższym śladzie węglowym oraz zapewnienie sposobów na jego ponowne wykorzystanie i recykling. Zdrowe budynki powinny być projektowane tak, by ilość odpadów w czasie ich powstawania była minimalna, a trwałość zabudowy jak największa.
Woda jest cennym zasobem zarówno na placu budowy, jak i w czasie eksploatacji nieruchomości. Skutecznym sposobem na jej mniejsze zużycie jest wdrażanie nowoczesnych systemów hydraulicznych i stosowanie obiegu zamkniętego na etapie powstawania budynku. Według autorów analizy ważne jest też “zminimalizowanie ilości ścieków, wprowadzenie możliwości recyklingu i ponownego użycia wody, a także wykorzystanie wody szarej.”
Aby budynek był trwały i przez okres eksploatacji charakteryzował się wysoką jakością energetyczną, ważna jest też odpowiednia konserwacja zabudowy. Materiały wysokiej jakości sprawiają, że zadanie to jest łatwiejsze, a etap rozbiórki zabudowy niesie za sobą mniejsze obciążenie dla ekosystemu.
Kolejny ważny wymiar zdrowego budynku to jego odporność na zmiany klimatu i adaptacja do nich. Aby budynek był trwały, projektanci muszą stosować rozwiązania, dzięki którym będzie on odporny na zmieniające się warunki pogodowe. Współczesne nieruchomości potrzebują też zintegrowanych i nowoczesnych systemów wentylacji i chłodzenia.
W dobie gwałtownego ocieplenia klimatu niezbędne jest też zadbanie o otoczenie zabudowy. Zielona i niebieska infrastruktura naturalna, taka jak drzewa i stawy, pozwala na obniżenie temperatury i stworzenie warunków do zatrzymywania się wody.
Zdrowy budynek musi też wykorzystywać wspomniane już inteligentne systemy zarządzania, by jego instalacje energetyczne i cieplne były oszczędne i zapewniały mieszkańcom odpowiedni komfort.
Zdrowe budynki tworzą i użytkują ludzie. Dlatego według twórców analizy ostatni znaczący aspekt zrównoważonej zabudowy to wiedza i świadomość jej twórców oraz mieszkańców. Aby były większe, potrzeba otwartego dialogu między projektantami, wykonawcami i lokatorami. Programy edukacyjne prowadzone dla mieszkańców miast, urzędników i pracowników budowlanych są skutecznym narzędziem pozwalającym lepiej dbać o budynek, gdy warunki klimatyczne są coraz bardziej wymagające. Dostęp do informacji i ich swobodny przepływ to szansa na to, aby zabudowa była coraz zdrowsza dla ludzi oraz mniej inwazyjna dla środowiska naturalnego.
Źródło danych i grafik: BPIE, Velux "Healthy buildings barometer 2024. Barometr zdrowych budynków"
Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera
Niniejsze opracowanie ma jedynie charakter informacyjny. Jego treść nie stanowi porady prawnej, podatkowej, finansowej czy z zakresu obrotu nieruchomościami. W celu uzyskania profesjonalnego wsparcia, skonsultuj się ze specjalistą: https://www.nieruchomosci-online.pl/agenci.html
Michalina Janyszek - Specjalistka od nieruchomości z mocno humanistycznym zacięciem. Jako polonistka z wykształcenia, a z powołania poetka oraz tłumaczka, doskonale operuje słowem, co wykorzystuje do popularyzowania branżowej wiedzy.
