Brak tytułu prawnego do zajmowania mieszkania pociąga za sobą obowiązek wyprowadzenia się z lokalu na żądanie właściciela. Stan taki może powstać w przypadku, gdy lokal został samowolnie zajęty lub zakończył się stosunek prawny, na podstawie którego nieruchomość była użytkowana.
Co to jest eksmisja?
Eksmisja oznacza usunięcie lokatora z zajmowanego lokalu lub nieruchomości. Najczęściej odbywa się na podstawie wyroku orzekającego eksmisję. Są to wszystkie czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do opróżnienia nieruchomości z rzeczy oraz osób i przekazania jej osobie uprawnionej. Podstawą prawną wykonania eksmisji jest art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego.
Nakaz eksmisji może zostać wydany w sytuacji, gdy osoba posiada tytuł prawny do lokalu, ale jest np. konieczność remontu lub zagrożenie bezpieczeństwa budynku związane z jego złym stanem technicznym.
Eksmisja prowadzona jest przed sądem lub innym organem uprawnionym. Proces jest podzielony na trzy etapy. Etap wstępny oznacza wezwanie do opuszczenia nieruchomości dobrowolnie. Kolejny etap to postępowanie przed organem orzekającym – złożenie wniosku do organu administracji bądź bezpośrednio do sądu. Ostatni to etap egzekucyjny. Oznacza on, że następuje przymusowe opuszczenie nieruchomości na postawie wydanego orzeczenia. Wykonanie eksmisji następuje poprzez komornika lub administracyjny organ egzekucyjny. Ma to na celu uniknięcie samowoli oraz zabezpieczenie interesów osoby eksmitowanej.
Prawa osoby eksmitowanej
Osobie eksmitowanej przysługuje uprawnienie do złożenia w sądzie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz prawo do ustanowienia adwokata z urzędu.
Sąd musi orzec o uprawnieniu osoby eksmitowanej do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia. Uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego zawsze mają kobiety w ciąży, osoby małoletnie, niepełnosprawne lub ubezwłasnowolnione oraz osoby sprawujące nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałe, obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby posiadające status bezrobotnego, osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały. Sąd może orzec o braku prawa do lokalu socjalnego z powodu nagannego zachowania. Sąd nie orzeka o prawie do lokalu socjalnego dla osób, które muszą opuścić lokal z powodu stosowania przemocy, uporczywie działających przeciwko porządkowi lub z powodu zajęcia lokalu samowolnie.
Jeśli sąd nie przyzna prawa do lokalu socjalnego, komornik ma obowiązek wstrzymać się z egzekucją do czasu, aż gmina wskaże tymczasowe pomieszczenie lub sam dłużnik je znajdzie. Nie może to jednak trwać dłużej niż 6 miesięcy. Po tym czasie komornik może usunąć lokatora do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe wskazanej przez gminę.
Lokal zastępczy musi mieć co najmniej 5 m² powierzchni mieszkalnej na osobę, nadawać się do zamieszkania i znajdować się w tej samej lub pobliskiej miejscowości. Od 1 listopada do 31 marca zakazane jest wykonywanie wyroków eksmisyjnych, jeżeli osobie eksmitowanej nie wskazano lokalu, w którym może zamieszkać. Zakaz ten nie dotyczy przypadków, gdy powodem eksmisji jest stosowanie przemocy lub zakłócanie porządku domowego oraz gdy lokal został zajęty samowolnie, bez tytułu prawnego.