Sezon jesienno-zimowy jak co roku obnaża wstydliwy dla naszego kraju problem, mianowicie fatalną jakość powietrza. W tym roku prawdopodobnie będzie on o wiele poważniejszy, biorąc pod uwagę wojnę za naszą granicą, a tym samym utrudniony dostęp do różnego rodzaju paliw i znaczny wzrost ceny tych bardziej ekologicznych.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie są typy zanieczyszczeń powietrza oraz skąd one pochodzą?

• Jak sprawdzić jakość powietrza w okolicy?

• Jakie są normy jakości powietrza?

• Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na zdrowie?

• Jak zadbać o jakość powietrza w domu?

• Jak ograniczyć swój negatywny wpływ na jakość powietrza?

Do łask wraca więc węgiel, a czasem do pieca trafiają zupełnie inne „paliwa”, pozyskane w wyniku sortowania odpadów na te „do spalenia” i „pozostałe”. Problem widać szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie kontrole zdarzają się rzadko, wobec tego panuje w tej kwestii zupełna samowolka. Czasem jednak nie jest to efektem złej woli, ale trudnej sytuacji życiowej. Niektórych po prostu nie stać na zakup opału w aktualnych, horrendalnych cenach, a jeśli ktoś nie zabezpieczył się na zimę z odpowiednim wyprzedzeniem, w tej chwili może mieć problem z zakupem drewna czy węgla. Kolejki są długie, a surowca brakuje.

Mieszkania na sprzedaż

Polska od lat plasuje się w niechlubnej czołówce krajów z najgorszą jakością powietrza, a Wrocław wymieniany jest w różnorakich rankingach miast najbardziej zanieczyszczonych na świecie. Z drugiej strony znajdujemy się w ogonie Europy jeśli chodzi o produkcję energii ze źródeł odnawialnych. Mimo, iż samorządy od lat walczą o poprawę jakości powietrza, dofinansowując między innymi wymiany pieców z tradycyjnych „kopciuchów” na te bardziej ekologiczne, to cały czas to właśnie węgiel stanowi jedno z głównych paliw, jakim ogrzewane są polskie domy. Ci, którzy do niedawna jeszcze zastanawiali się nad wymianą, mogli już zmienić zdanie, porównując koszty eksploatacji pieców ekologicznych i tych opalanych na drewno i węgiel. Wojna w Ukrainie spowodowała, że te pierwsze wzrosły diametralnie, co wytrąciło samorządom jeden z głównych argumentów przemawiających na rzecz takiej wymiany. Miało być ekologicznie i oszczędnie, będzie drogo, a kwestie ekologiczne w obliczu niemożności ogrzania domu zimą zeszły na dalszy plan.

Jednak na zanieczyszczenie powietrza wpływ ma nie tylko dym, ale także spaliny samochodowe czy powstałe w wyniku ruchu lotniczego. Jesienno-zimowa aura, szczególnie w bezwietrzny dzień, sprzyja ich utrzymywaniu się przy powierzchni gruntu, przez co w tym czasie jesteśmy dużo bardziej narażeni na ich negatywne oddziaływanie.

Typy zanieczyszczeń powietrza i ich źródła

Zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu mają różne źródła, które można podzielić według kilku kryteriów.

Rodzaje podziałów typów zanieczyszczeń powietrza:

• ze względu na pochodzenie,
• ze względu na sposób rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń,
• ze względu na postać, w jakiej przedostały się do atmosfery.

Dzieląc je ze względu na pochodzenie możemy wyróżnić zanieczyszczenia naturalne i pochodzenia antropogenicznego, czyli powstałe w wyniku działalności człowieka.

Zanieczyszczenia powietrza pochodzenia naturalnego:

• wybuchów wulkanów,
• parowania bagien,
• pożarów lasów,
• gejzerów,
• gleb i skał ulegających erozji,
• wyładowań atmosferycznych,
• bakterii i innych organizmów,
• roślin i grzybów.

Zanieczyszczenia powietrza wynikające z działalności człowieka:

• energetyczne – związane z procesem wydobywania surowców naturalnych (kopalnie, szyby wiertnicze) i spalania paliw,
• przemysłowe – których źródłem jest przemysł ciężki (hutnictwo, przemysł chemii organicznej, przeróbka ropy naftowej), metalurgiczny, spożywczy, farmaceutyczny, związany z produkcją i stosowaniem rozpuszczalników,
• komunikacyjne – transport lądowy (samochodowy, kolejowy), powietrzny i wodny,
• komunalne – pochodzące z pieców w gospodarstwach domowych, kotłowni lokalnych, związane z gromadzeniem i utylizacją odpadów i ścieków (wysypiska, oczyszczalnie).

Można też przyjąć podział zanieczyszczeń ze względu na sposób ich rozprzestrzeniania się.

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza według kryterium rozprzestrzeniania się:

• punktowe (komin),
• liniowe (szlak komunikacyjny),
• powierzchniowe (otwarty zbiorników z szambem).

Dodatkowo dzielimy je na pierwotne i wtórne ze względu na postać, w jakiej dostały się do atmosfery. Pierwsze to zanieczyszczenia występujące w powietrzu w takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery. Drugie natomiast są produktami przemian fizycznych i reakcji chemicznych, jakie zachodzą między składnikami atmosfery i zanieczyszczeniem. Wyniki tych reakcji bywają bardziej szkodliwe od zanieczyszczeń pierwotnych. Katalizatorem dla nich jest ciepło, czyli Słońce.

Jak sprawdzić jakość powietrza?

Czasem do sprawdzenia jakości powietrza wystarczy wyjście z domu. Kiedy w powietrzu czuć zapach dymu czy spalin nie ma wątpliwości, że mamy do czynienia ze smogiem. Jednak nie trzeba nadwyrężać własnego zdrowia, aby sprawdzić, czy normy jakości powietrza zostały w danym miejscu przekroczone. Służą do tego rozmaite aplikacje pogodowe lub strona internetowa https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current.

Normy jakości powietrza

Prowadzenie pomiarów jakości powietrza oraz jej normy określone są przez przepisy. Daje to obraz o sytuacji i poziomie zanieczyszczeń w różnych regionach kraju i w poszczególnych miastach.

W Polsce obowiązują różne okresy uśredniania wyników pomiarowych.

Okresy uśredniania wyników pomiarowych jakości powietrza w Polsce:

• norma średniodobowa (24-godzinna) to wyniki pomiarów zarejestrowane na stacji pomiarowej co godzinę w ciągu doby i uśrednione do jednej wartości 24-godzinnej lub zarejestrowane tylko raz w ciągu doby;
• norma średnioroczna – wyniki pomiarów zarejestrowane w ciągu roku kalendarzowego na stacji pomiarowej, uśrednione do jednej wartości rocznej;
• dopuszczalna częstość przekraczania – w przypadku norm jedno- lub 24-godzinnych, dla których dopuszcza się wystąpienie określonej liczby dni z przekroczeniami (np. w przypadku pyłu PM10 poziom przekroczenia stężenia dobowego to 50 µg/m3, natomiast musi ono wystąpić przynajmniej 36 razy w roku aby sklasyfikować je jako przekroczenie standardu jakości powietrza).

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 października 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1931) poziomy informowania i alarmowania społeczeństwa o zanieczyszczeniach poszczególnymi pyłami przedstawiają się następująco:

Natomiast zakresy stężeń służące do określenia wartości indeksu jakości powietrza określono jak niżej:

Znaczenie poszczególnych norm jakości powietrza:

Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie

W 2018 roku Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła raport dotyczący jakości powietrza, w którym można było przeczytać, że Światowa Organizacja Zdrowia i Europejska Agencja Środowiska szacują liczbę śmiertelnych ofiar zanieczyszczeń powietrza w Polsce na ponad 40 tysięcy rocznie. Z raportu dowiadujemy się również, że w dużych miastach na liczbę przedwczesnych zgonów wpływają zanieczyszczenia pochodzące zarówno z pieców komunalnych, jak i te generowane przez ruch samochodowy i lotniczy. Najwyższe wskaźniki zanieczyszczenia dotyczyły między innymi skażenia pyłami zawieszonymi, węglowodorami, tlenkiem azotu i węglem. W skład pyłów zawieszonych wchodzi sadza atmosferyczna, która dostaje się do powietrza w wyniku niecałkowitego spalania paliwa w silnikach. Związki w nich zawarte długo utrzymują się w powietrzu i są łatwo wchłaniane. W ten sposób do organizmu dostają się więc metale ciężkie, takie jak ołów, siarka czy azot. Pyły, a wraz z nimi drobne cząsteczki chemiczne, dostają się do płuc i krwiobiegu, skąd trafiają do pozostałych organów, przyczyniając się do powstawania poważnych i ciężkich chorób, w tym nowotworów. Ponadto długotrwała ekspozycja na zanieczyszczone powietrze może wywołać szereg innych zaburzeń, takich jak astma, przewlekłe choroby płuc, stany zapalne dróg oddechowych, choroby układu krążeniowego i nerwowego.

Dbanie o jakość powietrza w domu

Mieszkanie w okolicy, w której powietrze jest mocno zanieczyszczone wymaga większej dbałości o jakość powietrza w domu. Aby było ono jak najlepsze należy unikać otwierania okien w czasie, kiedy poziom zanieczyszczeń jest najwyższy, np. zimą będzie to szczególnie bezwietrzny wieczór. Mieszkania i domy należy wietrzyć, ale tylko kiedy jakość powietrza na zewnątrz jest dobra, np. rano. Dobrze zaopatrzyć się w rośliny, które oczyszczają powietrze. Dodatkowo trzeba zadbać o szczelność okien, aby smog nie dostawał się do środka bez naszej kontroli. Ważna jest również odpowiednia wentylacja. Warto rozważyć zakup oczyszczacza powietrza, który może mieć ponadto funkcję badania poziomu wilgotności i nawilżania powietrza. Pozwoli to na utrzymanie optymalnych dla zdrowia parametrów.

Domy na sprzedaż

Jak ograniczyć swój wpływ na zanieczyszczanie?

Pamiętajmy, że sami również mamy wpływ na poziom zanieczyszczenia powietrza, a żeby to ograniczyć potrzebny jest wspólny wysiłek. Oto kilka prostych rad, które można zastosować w codziennym życiu, aby mieć realny wpływ na poprawę jakości powietrza.

Sposoby na ograniczenie negatywnego wpływu na jakość powietrza:

• w miarę możliwości ogrzewaj dom paliwem ekologicznym,
• korzystaj z odnawialnych źródeł energii,
• samochód zostaw w garażu na rzecz komunikacji miejskiej, a jeśli to możliwe – roweru,
• naucz się żyć w duchu „zero waste” co oznacza taką organizację, aby marnować jak najmniej – zarówno pożywienia, jak i surowców, zrezygnować z rzeczy jednorazowych na rzecz tych wielorazowego użytku,
• ogranicz konsumpcjonizm – obecnie kupujemy o wiele więcej niż potrzebujemy i dotyczy to każdej dziedziny życia, wpływa to na rozrastający się przemysł, który produkuje olbrzymie ilości zanieczyszczeń generowanych do atmosfery i środowiska.

Warto wspomnieć, że zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej nowo powstające budynki muszą spełniać coraz bardziej restrykcyjne normy w zakresie emisyjności i samowystarczalności. Przepisy nakładają na inwestora konieczność stosowania materiałów o określonych parametrach i technologii, które powodują, że domy będą potrzebowały mniej energii, będą w dużym stopniu ekologiczne, ekonomiczne i będą produkowały coraz mniej zanieczyszczeń. Coraz mniej ponieważ normy i wymagania będą zmieniały się jeszcze przez kilka lat, co wynika wprost z unijnych dyrektyw. Docelowo domy jednorodzinne mają być samowystarczalne i neutralne dla środowiska z punktu widzenia eksploatacji.

Źródła:
https://www.atmoterm.pl/jak-prawidlowo-odczytywac-wyniki-stezen-pylu-pm10-pm25/
https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/health_informations/

Dowiedz się więcej:

• "Budownictwo jednorodzinne a zanieczyszczenie powietrza"
• "Jak zadbać o jakość powietrza w mieszkaniu?"

Niniejsze opracowanie ma jedynie charakter informacyjny. Jego treść nie stanowi porady prawnej, podatkowej, finansowej czy z zakresu obrotu nieruchomościami. W celu uzyskania profesjonalnego wsparcia, skonsultuj się ze specjalistą: https://www.nieruchomosci-online.pl/agenci.html

Magdalena Mróz-Jurgielewicz - Specjalistka z zakresu prawa (ukończone studia na kierunku prawo i administracja, doświadczenie zawodowe w kancelarii radców prawnych). Swoją wiedzę wykorzystuje w pracy w Zespole Windykacji Procesowej jednego z największych banków, gdzie zajmuje się zagadnieniami z zakresu prawa i postępowania cywilnego. Interesuje się rynkiem nieruchomości i kwestiami związanymi z szeroko pojętym prawem nieruchomości.