„Myślenie strategiczne jest jednym z nielicznych nurtów w przebogatej literaturze z zakresu organizacji i zarządzania, które omijają przejściowe mody, trendy, spektakularne pomysły. Jest ku temu prosty powód: o ile wiele pomysłów i koncepcji w dziedzinie zarządzania to deserowe dodatki, o tyle bez strategii nie ma w ogóle obiadu. Strategia jest esencją, podstawą sukcesu firmy, którą trzeba żmudnie wypracować, wdrożyć w praktyce i udoskonalić w miarę tego, jak się starzeje.”

Krzysztof Obłój, Strategia sukcesu firmy

Wyprzedzanie konkurencji to nie jest łatwa sprawa. Często wiąże się z podejmowaniem ryzyka i nieprzyjemnych decyzji. Z drugiej strony prowadzi jednak do spektakularnych wyników. Jak więc tego dokonać? Jest wiele czynników i w tym kontekście myślenie strategiczne może znacząco ułatwić podejmowanie właściwych decyzji.

Co to jest myślenie strategiczne i czym różni się od strategii?

Zacznijmy od końca. Strategia to… temat rzeka. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że temat strategii, już u podstaw jej definiowania, jest pojęciem szerokim i niekiedy... nadużywanym. Strategia firmy, strategia kariery, strategia na podwojenie zarobków w 7 dni… strategia na wszystko. Słowo strategia pochodzi od słów: stratós, co znaczy „armia”, i ágein – „dowodzić”. W pierwotnej wersji kojarzone było jedynie ze sztuką wojenną. Strategós oznaczało przewodzenie armii i tworzenie koncepcji walki.

Myślenie strategiczne to natomiast sposób myślenia bazujący między innymi na:

• świadomości swoich niedoskonałości,
• pewności swoich mocnych stron,
• koncepcji opierającej się o zmaksymalizowane wykorzystanie swojego potencjału i zminimalizowanie ryzyka związanego ze słabościami, które zamienia się w strategię działania.

Od czego rozpocząć naukę myślenia strategicznego?

Od zmiany nastawienia. Myślenie strategiczne to nie jest dar (a na pewno nie w takim stopniu, jak większość myśli), lecz kompetencja, którą można wypracować. Moim zdaniem należy rozpocząć od zmiany postawy z reaktywnej na proaktywną. Nie jest to proste, ale skuteczne. Weź odpowiedzialność za swoje decyzje i rozwijaj umiejętność podejmowania lepszych. Dlaczego lepszych? Jak wynika z badań (Leinwand, Mainardi, 2013) 92% liderów i menedżerów nie radzi sobie z tworzeniem strategii, jak i z jej wdrażaniem, dlatego warto pracować nad bardziej efektywnymi decyzjami i strategiami długoterminowymi.

Myślenie strategiczne to kompetencja, którą można wypracować.

Praca u podstaw, czyli jaką masz przewagę strategiczną nad konkurencją?

Uzyskać przewagę konkurencyjną. Każdy chce, ale nie każdy może. W dzisiejszych czasach jest to szczególnie trudne, ponieważ najczęściej zajmujemy się gaszeniem pożarów. Wciąż jednak do kluczowych projektów na ogół możemy się przygotować. Dobry strateg wie, że jak mówił Benjamin Franklin: „Zaniedbując przygotowania, przygotowujesz się na porażkę!”. Dlatego przed rozpoczęciem procesu analizy strategicznej Twojego biznesu warto zastanowić się, jaką masz przewagę nad konkurencją i znaleźć sposób, aby ją wykorzystać. Może i brzmi to jak banał, ale wśród moich znajomych zaobserwowałem, że wcale takim banałem nie jest i często się o tym zapomina.

fot. Rawpixel / pexels.com

Jakie są kolejne kroki?

Polecam praktykować myślenie strategiczne i skupić się na ciągłym rozwijaniu zmysłu stratega. Moim zdaniem, niemal oczywistym jest, że pierwsze próby mogą (a wręcz prawie na pewno) zakończyć się niepowodzeniem, ale to nic. Jeśli aspirujesz do 8% osób, które radzą sobie z zagadnieniami strategicznymi, to wiedz, proszę, że to nie jest przypadek, że mniej niż 1 na 10 osób podoła zadaniu. Jeśli chcesz być taką osobą, to warto dać sobie przestrzeń na popełnianie błędów i co najważniejsze, wyciąganie lekcji z porażek. W moim odczuciu, warto na tym etapie zdać sobie sprawę, że porażki są integralną częścią procesu edukacji. Wiem, że funkcjonują na rynku złotouści specjaliści, którzy obiecują szybkie efekty, ale strategia w założeniu jest długoterminowa i efektów spodziewaj się po pewnym czasie.

Warto dać sobie przestrzeń na popełnianie błędów i wyciągać lekcje z porażek.

Jak wykorzystać myślenie strategiczne i wyprzedzić konkurencję?

Każdy z nas rozgrywa partię. Garri Kasparow, najlepszy szachista wszechczasów, gdy grał mecze z Anatolijem Karpowem, wykorzystywał swoje mocne strony i minimalizował obszary, w których Karpow był lepszy. Atakował, wywierał presję na lubiącym pozycyjną grę Karpowie i wielokrotnie zdawało to egzamin. Kasparow rozumiał, że jeśli wejdzie w rytm spokojnej rozgrywki, to tak naprawdę odda inicjatywę swojemu oponentowi. Zrób podobnie, wykorzystuj swoje mocne strony i zminimalizuj ryzyko związane z obszarami, w których czujesz, że Twoja przewaga maleje. Czyli innymi słowy, jeśli lubisz mieć inicjatywę w biznesie, to ją podejmij i pierwszy dyktuj warunki branżowe! Nie czekaj na to, co powie Twój oponent. Wyprzedzaj konkurencję. Oczywiście, niekiedy warto zaczekać, Kasparow też czasem czekał. Jednak z reguły to on brał sprawy w swoje ręce. Ty też tak zrób, o ile tylko odpowiada Ci ten styl.

Najlepszy pomysł na trenowanie myślenia strategicznego w biznesie to… praktyka!

Powtórzę: myślenie strategiczne nie jest cechą charakteru, lecz kompetencją, którą możesz zdobyć i rozwinąć. W tym celu szczególnie polecam Ci przygotowanie (o czym wcześniej już pisałem) i analizowanie Twoich posunięć. Odtwarzaj je najwcześniej 24 godziny (czas na ostudzenie emocji) po zdarzeniu, zastanów się, co mogłeś zrobić lepiej, ale też co zrobiłeś dobrze! To ważne, aby mentalnie nagradzać siebie za dobrze wykonaną pracę. Często obserwuję, nawet u siebie, zbyt duże skupienie na 10% błędów i brak radości z powodu pracy wykonanej w 90% prawidłowo. Nawet jeśli ostatecznie nie osiągniesz wyniku, nie załamuj się, trenuj. Zapytaj specjalistę o poradę, która może poprawić Twoje kompetencje. Myślenie strategiczne może pomóc Ci odpowiednio wykorzystać swoje zasoby w praktycznej sytuacji biznesowej.

Podsumowując: dobre przygotowanie, wykorzystywanie swoich przewag, minimalizowanie słabszych obszarów i analiza każdego zdarzenia sprawi, że Twoje kolejne decyzje biznesowe będą jeszcze lepsze. Trzymam za Ciebie mocno kciuki, bądź strategiem w biznesie! Szach-Mat!

Literatura:
Michał Kanarkiewicz, Adrianna Staniszewska, Królowe Strategii, MK Szkoła Szachowa, 2018.
Krzysztof Obłój, Strategia sukcesu firmy, PWE, 1998.

Michał Kanarkiewicz - Wykładowca MBA, szachista, trener, autor 4 książek, mówca inspiracyjny TEDx. Uczy myśleć strategicznie i wykorzystuje strategie szachowych mistrzów do pokazywania sposobu, w jaki firma może urosnąć. W gronie jego klientów są m.in.: Volvo, Heineken, Ernst & Young, PZU, UBS, Santander Bank Polska, Bank Zachodni WBK, Capgemini i Rockwell. Regularnie występuje na największych scenach wydarzeń biznesowych oraz związanych z rozwojem osobistym i zawodowym. Wystąpił z Nickiem Vujicicem przed publicznością liczącą 5000 osób. Więcej na: www.michalkanarkiewicz.com