Zaloguj się
Wysokoemisyjny przemysł budowlany i ogromne zużycie energii przy pracach konstrukcyjnych to istotne problemy, przed którymi staje współczesna ekologia. Cykl życia budynku, od budowy po rozbiórkę i utylizację, ma wpływ na środowisko naturalne. W skali globalnej są to poważne zanieczyszczenia gleby, wód i powietrza oraz ogromne ilości odpadów. Właśnie te kwestie były rozpatrywane na Szczycie Klimatycznym COP27 organizowanym przez ONZ. To dobra okazja, by przyjrzeć się, jaki wpływ na ekosystem ma przemysł budowlany i co można zrobić, by był mniej inwazyjny.
Z tego artykułu dowiesz się:
-
Jak budownictwo mieszkaniowe wpływa na środowisko?
-
Jak budynek na etapie budowy wpływa na środowisko?
-
Jak budynek na etapie eksploatacji wpływa na środowisko?
-
Jak remonty i rozbiórki budynków wpływają na środowisko?
-
Jakie proekologiczne zmiany zachodzą w budownictwie mieszkaniowym?
Budynek i środowisko - sieć wzajemnych oddziaływań
Aby ocenić wpływ budynku na środowisko, stosuje się system LCA (Life Cycle Assessment). Obejmuje on każdy etap w cyklu życia nieruchomości. Koncepcja ta powstała w latach 60. XX wieku, by pomóc określić oddziaływania przemysłu budowlanego i zabudowy mieszkalnej na ekosystem. Analitycy starają się opisać dzięki niej zużycie zasobów charakterystyczne dla etapu budowy, eksploatacji, remontów i w końcu rozbiórki oraz utylizacji. Wydobycie i przetwarzanie surowców nigdy nie pozostaje bez wpływu na środowisko. Współczesna produkcja materiałów budowlanych i prace konstrukcyjne mocno eksploatują ekosystem.
Metoda LCA może być też stosowana jako analiza oddziaływania konkretnych materiałów budowlanych na środowisko. W takim przypadku musi obejmować proces produkcyjny, transport oraz etap użytkowania i rozbiórki. W praktyce przeprowadzenie pełnej analizy LCA dla nowej zabudowy jest trudne. Nie mamy bowiem danych dotyczących wpływu nieruchomości na środowisko na etapie rozbiórki. Przy starszych nieruchomościach brak danych dotyczących budowy i wczesnej eksploatacji, szczególnie w kontekście ochrony środowiska.
Wpływ zabudowy na środowisko kojarzy się głównie ze zużyciem energii i innych zasobów przez jej mieszkańców. Jednak aby kompleksowo przeanalizować wpływ budynku mieszkalnego na ekosystem, trzeba wziąć pod uwagę trzy etapy. Pierwszy to budowa, czyli projekt i prace konstrukcyjne. Drugi to eksploatacja, do której należą także remonty, natomiast trzeci to zmiana przeznaczenia lub rozbiórka i utylizacja odpadów.
Etap budowy i jego wpływ na ekosystem
Tworzenie planu budynku i jego instalacji to jedyny moment, gdy budynek nie wpływa na środowisko, w którym powstaje i gdzie będzie istniał. Wydobycie surowców, produkcja wyrobów i konkretnych materiałów budowlanych oznacza konkretne koszty dla środowiska. Realizacja procesów wydobywczych i przetwórstwo wymagają energii i generują ślad węglowy. Koszty takie jak energia i zanieczyszczenie powietrza ponosimy też w czasie transportu materiałów budowlanych. Są one tym wyższe, im większe elementy przewozimy. Nowoczesne budownictwo wielorodzinne nadal składa się z dużych elementów zwożonych na plac budowy i montowanych na miejscu. Jak widać, wznoszenie budynku jest procesem ekologicznie kosztownym do którego konieczne jest wykorzystanie nieodnawialnych zasobów oraz który generuje znaczące ilości zanieczyszczeń.
Na przykład beton, czyli materiał budowlany, którego zużywa się najwięcej, odpowiada za 5% rocznej, globalnej emisji gazów cieplarnianych. Jego produkcja pochłania też 10% całej wody, jakiej potrzebuje ta gałąź gospodarki. Ponieważ zużycie betonu rocznie na świecie liczy się obecnie w megatonach, globalne rozwiązania proekologiczne miałyby pozytywne skutki na ogromną skalę.
Etap powstawania budynku pochłania do 20% średniej ilości prądu, jaki zużywa dom w całym cyklu istnienia. Według globalnych statystyk aż 40% gazów cieplarnianych powstaje właśnie w wyniku budowy lub konserwacji budynków. Pewnie dlatego na wspomnianym już szczycie aż 140 wydarzeń poświęconych było właśnie branży budowlanej w kontekście jej wpływu na ekosystem.
Plac budowy to miejsce, w którym powstaje wiele niebezpiecznych odpadów. Bez odpowiedniej segregacji i przechowywania mogą one zagrażać nie tylko pracownikom czy powstającej konstrukcji, ale i wodom gruntowym oraz powietrzu. Budowa standardowego domu jednorodzinnego generuje około 10 ton odpadów. Można ocenić, że przy zabudowie wielorodzinnej może być ich kilkakrotnie więcej. Koszty związane z wywózką i przechowywaniem śmieci to nawet 10% wszystkich wydatków firmy. W miastach jest to droższe, ponieważ miejsc odpowiednich do składowania tego typu odpadów jest coraz mniej.
Eksploatacja ekosystemu, gdy dom już stoi
Zabudowa mieszkalna to nieustanna ingerencja w środowisko naturalne. W Polsce za niemal 40% gazów cieplarnianych odpowiadają budynki mieszkalne. Generują one też zanieczyszczenia pyłowe, które są widoczne w postaci smogu. Na etapie życia budynku, jakim jest eksploatacja, wyróżniamy dwa główne źródła zanieczyszczeń. Pierwsza grupa to ślad węglowy energii zużytej przez mieszkańców oraz zanieczyszczenia wody czy generowanie śmieci. Druga to ingerencja w środowisko przy okazji remontów i prac naprawczych.
Produkcja energii jest największym źródłem emisji gazów cieplarnianych. Prąd jest niezbędny w każdym lokalu. Według danych GUS średnie zużycie energii na 1 mkw mieszkania w Polsce wynosi 29 kWh rocznie w mieście i 26,55 kWh na terenach wiejskich. Wartości te można zredukować, używając energooszczędnych sprzętów i dbając o wysoki standard energetyczny budynków. To właśnie ogrzewanie przestrzeni mieszkalnej stanowi obecnie największe wyzwanie dla specjalistów od ochrony środowiska w naszym kraju. Problem ten jest poważny, ponieważ większość starej zabudowy nie posiada odpowiedniego standardu energetycznego. Nieszczelne okna i stare mury są powodem strat energii i kosztów zarówno finansowych, jak i ekologicznych.
Warto też wspomnieć, że zużycie wody w naszym kraju wynosi około 100 litrów dziennie na osobę. Sieć wodociągowa, ogrzewanie wody i odprowadzanie ścieków to ciągłe koszty dla środowiska. Ich skala zależy od gospodarki wodnej i sposobów oczyszczania wody. A to nie wszystko. Funkcjonowanie bloku lub domu jednorodzinnego nie byłoby możliwe bez wywozu śmieci. Według danych na rok 2022 przeciętny obywatel naszego kraju produkuje 350 kilogramów śmieci rocznie. Gdy pomnożymy to przez liczbę mieszkańców w bloku, masa odpadów jest naprawdę duża. Właśnie dlatego coraz większe znaczenie dla ekosystemu mają świadoma segregacja śmieci i odzyskiwanie surowców wtórnych w nowoczesnym cyklu gospodarowania odpadami.
Remonty i utylizacja budynku
Odpady budowlane od stycznia 2022 roku nie są uznawane za komunalne, co przenosi odpowiedzialność za nie na firmy remontowe. To one muszą dopilnować odpowiedniej segregacji i wywieźć śmieci z terenu prac budowlanych. Nowelizacja ustawy zakłada też szereg udogodnień dla firm, które będą recyklingowały przynajmniej część odpadów budowlanych. To właśnie one stanowią największe obciążenie dla środowiska na etapie remontów i utylizacji budynku.
W czasie prac remontowych powstaje duża ilość gruzu, który jako odpad chemiczny musi być prawidłowo utylizowany. Zarówno gruz czysty, jak i zanieczyszczony, czyli taki, w którym możemy znaleźć fragmenty płytek czy innych materiałów, jest toksyczny. Nieodpowiednio przewożony lub przechowywany może zanieczyszczać glebę i wody gruntowe. Dlatego utylizowanie go na własną rękę wiąże się z karą finansową. Fachowe firmy przeprowadzają kilkuetapowy proces recyklingu gruzu, który kończy się odzyskaniem nawet 50% zasobów.
Perspektywa zmian
Ekologicznie można budować zarówno bloki, jak i domy jednorodzinne. Pierwszym krokiem, który pomoże zminimalizować szkody dla środowiska, jest odpowiedni plan zabudowy. W przypadku domu może to być projekt biorący pod uwagę potrzeby najbliższego ekosystemu. Gdy chodzi o zabudowę wielorodzinną, deweloperzy już teraz wprowadzają szereg innowacji w duchu proekologicznym. Należą do nich dbałość o zachowanie bioróżnorodności terenu przeznaczonego pod zabudowę oraz odpowiednie projektowanie parków i terenów zielonych. Na nowoczesnych osiedlach infrastruktura projektowana jest w taki sposób, by zminimalizować ruch samochodów na osiedlu. Powstają też parkingi podziemne. Dzięki temu więcej przestrzeni wokół bloków można zazielenić. Trend ten wzmacnia się, bo takie są oczekiwania klientów. Coraz więcej osób, kupując mieszkanie, zwraca uwagę na ilość zieleni czy natężenie ruchu w okolicy.
Na etapie budowy istnieje wiele możliwości, aby zminimalizować negatywny wpływ na środowisko. Inwestorzy prywatni mogą wybierać z szerokiego asortymentu ekologicznych materiałów budowlanych takich jak drewno, cegły z odzysku, słoma czy konopie. Ekologiczny dom powinien wykazywać się wysokim standardem energetycznym. Można go podnieść, inwestując w odnawialne źródła energii takie jak fotowoltaika. Jest ona coraz bardziej popularna wśród właścicieli domów, ale panele zaczynają się pojawiać też na balkonach w zabudowie wielorodzinnej. Ponieważ obecnie ogrzanie domu dzięki wyłącznie zielonej energii jest trudne, już na etapie projektu warto wybrać odpowiedni piec lub kocioł. Te nowoczesne są niskoemisyjne i produkują dokładnie tyle ciepła, ile potrzeba do ogrzania konkretnej powierzchni.
Ilość ciepła, jaką traci dom, ma wpływ zarówno na środowisko, jak i domowy budżet. W świetle unijnych przepisów, o szczelność budynku muszą dbać również deweloperzy i zarządcy bloków. Odpowiednie ocieplenie pozwoli na optymalne wykorzystanie pobranej energii i redukuje emisję CO2 do atmosfery. Obecnie izolację termiczną można osiągnąć za pomocą materiałów budowlanych, które są bardziej eko. Aby utrzymać wysoki standard energetyczny, należy ocieplić ściany i dach warstwą styropianu o grubości 25 cm. Ten sam efekt uzyskamy dzięki wełnie, która ulega całkowitemu recyklingowi.
Na etapie budowy musimy myśleć przede wszystkim o systemach grzewczych i zapotrzebowaniu na energię. Im bardziej ekologiczne rozwiązania zastosujemy, tym mniejsze koszty dla środowiska będzie generował nasz dom. Najważniejszą zmianą administracyjną w kwestii emisji CO2 jest dla Polski unijny plan: „Gotowi na 55”. Zakłada on ograniczenie emisji gazów cieplarnianych na terenie UE o 55% do 2030. Jest to cel, który już teraz kształtuje polskie wymogi dotyczące standardów energetycznych budynków. Zabudowa wielorodzinna nie jest tu wyjątkiem, w związku z tym wiele bloków czeka remont i modernizacja.
Dowiedz się więcej:
- "Miejsce zamieszkania a jakość powietrza - co warto wiedzieć?"
- "Ekologiczne rozwiązania w nowoczesnych budynkach"
- "Dach z eternitu - jak eternit wpływa na zdrowie i jak go usunąć?"
Niniejsze opracowanie ma jedynie charakter informacyjny. Jego treść nie stanowi porady prawnej, podatkowej, finansowej czy z zakresu obrotu nieruchomościami. W celu uzyskania profesjonalnego wsparcia, skonsultuj się ze specjalistą: https://www.nieruchomosci-online.pl/agenci.html
Michalina Janyszek - Specjalistka od nieruchomości z mocno humanistycznym zacięciem. Jako polonistka z wykształcenia, a z powołania poetka oraz tłumaczka, doskonale operuje słowem, co wykorzystuje do popularyzowania branżowej wiedzy.
