Obszarem metropolitalnym nazywamy spójny funkcjonalnie układ terenów wysoko zurbanizowanych, zlokalizowanych w pobliżu dużego miasta, będącego siedzibą wojewody albo sejmiku województwa, zamieszkałym przez co najmniej pół miliona mieszkańców. Obszar taki cechuje występowanie powiązań ekonomicznych i funkcjonalnych między tymi terenami a położonym centralnie ośrodkiem miejskim. Strefy te oddziałują względem siebie, a między nimi istnieje potencjał rozwojowy. Centrum obszaru, czyli tzw. hub, tworzy miasto główne lub miasta, przez które przebiegają wszystkie szlaki komunikacyjne.
Co to jest obszar metropolitalny?
W obszarze tym, jako najbardziej rozwiniętym i najprężniej działającym ośrodkiem w danym regionie, skupiają się jednostki, urzędy i instytucje sprawujące najwyższe w danym obszarze funkcje ekonomiczne, kulturalne czy naukowe. Granice obszaru mogą wybiegać granice administracyjne miast a nawet państw. W Polsce ustanawiane są przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, przez wskazanie gmin wchodzących w skład obszaru metropolitalnego. Powiązania instytucjonalne i komunikacyjne stanowią główną formę kontaktów między obszarami zrzeszonymi w obszarze metropolitalnym.
Jednostki samorządu terytorialnego objęte OM mogą tworzyć związku metropolitalne. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 1 stycznia 2016 roku o związkach metropolitalnych, związek taki jest zrzeszeniem jednostek samorządu terytorialnego, w którego składzie zrzeszone są gminy położone w granicach obszaru metropolitalnego oraz powiaty, na obszarze których leży co najmniej jedna gmina położona w granicach obszaru metropolitalnego.
Obszar metropolitalny cechuje:
- możliwość podjęcia współpracy międzynarodowej obejmująca przyjmowanie siły roboczej, będącej dawcą i odbiorcą usług i produktów,
- zdolność do przyjmowania podmiotów zagranicznych na swoim obszarze,
- dobrze rozwinięta komunikacja, zarówno lądowa jak i powietrzna,
- rozwinięte sieci telekomunikacyjne – poczta, Internet, telefony itp.
- zdolność obsługi podmiotów biznesowych poprzez sprawne działanie sektora usług,
- dysponowanie własnymi środkami masowego przekazu, których zasięg rozciąga się poza obszar metropolitalny,
- jest to miejsce siedzib ważnych instytucji i podmiotów krajowych i międzynarodowych o globalnej rozpoznawalności i znaczeniu,
- posiadanie środków i zasobów do zorganizowania wydarzeń o zasięgu i znaczeniu międzynarodowym.
Największą aglomeracją polską jest ta zlokalizowana wokół Warszawy. Ponadto do obszarów metropolitalnych zaliczamy aglomeracje trójmiejską, wrocławską, katowicką, poznańską i krakowską.
Dynamika rozwoju poszczególnych aglomeracji ma wpływ na pozycję gospodarczą i polityczną kraju na arenie międzynarodowej. Jako główne ośrodki kapitału finansowego i intelektualnego w regionie, koncentrują najważniejsze czynniki wzrostu gospodarczego.