Gdy ceny energii idą w górę, a troska o środowisko staje się powszechnym priorytetem, coraz więcej osób rozważa inwestycje w termomodernizację oraz odnawialne źródła energii. Właściwe ocieplenie domu i zmiana źródła ogrzewania mogą nie tylko znacząco obniżyć koszty utrzymania budynku, ale także podnieść jego wartość.

O korzyściach płynących z termomodernizacji oraz instalacji pomp ciepła mówi Kamil Kaim, specjalista w zakresie odnawialnych źródeł energii i doradca energetyczny.

Jakie są korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji domu?

Główną korzyścią przeprowadzenia termomodernizacji jest zwiększenie efektywności cieplnej domu. Mówiąc prostym językiem, jeżeli dom będzie odpowiednio ocieplony, nie będzie wytracał ciepła, a co za tym idzie, ogrzewanie będzie kosztowało nas mniej. Dodatkowym atutem jest to, że jeżeli mamy w planie sprzedaż nieruchomości, na pewno uzyskamy lepszą kwotę za dom ocieplony. Reasumując, dobrze ocieplony dom kosztuje nas mniej w kwestii ogrzewania oraz podnosi wartość naszej inwestycji.

Jakie są najczęstsze metody termomodernizacji stosowane w budynkach mieszkalnych?

Jeżeli chodzi o termomodernizację budynków mieszkalnych, najczęściej stosowane jest ocieplenie elewacji za pomocą styropianu, rzadziej wełny mineralnej. Ważne jest, aby dobrać odpowiednią grubość oraz lambdę używanego styropianu lub wełny. Termomodernizację można stosować do ocieplenia poddaszy, stropów, ale również fundamentów. Jeżeli chodzi o poddasze najczęściej stosuje się pianę Pur lub wełnę mineralną.

Czy wymiana systemu grzewczego uzależniona jest od przeprowadzenia wcześniej docieplenia budynku?

Jeżeli chodzi o instalację np. pompy ciepła, zdecydowanie rekomenduje się instalowanie jej w domach już odpowiednio ocieplonych.

W jakich przypadkach jeszcze instalacja pompy ciepła jest najlepszym, rekomendowanym rozwiązaniem?

Z doświadczenia wiem, że bardzo chętnie do instalowania pompy ciepła podchodzą ludzie w bardziej zaawansowanym wieku. Doceniają oni szczególnie bezobsługowość tych urządzeń.

Na czym polega ta bezobsługowość? I jakie jeszcze są zalety korzystania z pomp ciepła w porównaniu do tradycyjnych systemów grzewczych?

Zalet pomp ciepła jest wiele. Po pierwsze, koszt eksploatacji pomp ciepła jest dużo mniejszy niż innych źródeł. Po drugie, pompy ciepła są – jak już wspomniałem – właściwie bezobsługowe. Można też nimi sterować zdalnie. W momencie gdy jesteśmy poza domem, na przykład na urlopie, możemy za pomocą aplikacji zdalnie ustawić temperaturę w pomieszczeniu. Nie musimy martwić się o to, że będziemy musieli wykonywać fizyczną pracę typu rąbać drewno, dorzucić pellet do pieca czy węgiel. Nie potrzebujemy też miejsca na składowanie węgla czy też drewna. Dużym plusem, jeżeli chodzi o użytkowanie pompy ciepła, jest czystość w pomieszczeniu gospodarczym, której niestety często nie ma, gdy zmuszeni jesteśmy składować drewno, pellet czy węgiel.

Jakie są rodzaje pomp ciepła i czym się one od siebie różnią?

Najczęściej stosowanymi rodzajami pomp ciepła są pompy powietrzne oraz pompy głębinowe. Pompy powietrzne są zdecydowanie bardziej popularne ze względu na ich bardziej przystępny koszt, pompy głębinowe są bardzo fajnym rozwiązaniem – niestety, w ich przypadku musimy liczyć się z dużo większym wydatkiem na starcie. Statystycznie pompy głębinowe cechują się dłuższą żywotnością oraz mniejszym poborem energii elektrycznej.

Jak działają pompy ciepła?

Myślę, że najłatwiej byłoby porównać ich działanie do lodówki. Pompa ciepła jest bardziej nośnikiem niż urządzeniem, które wytwarza ciepło. Pobiera ona energię z tak zwanego dolnego źródła – przy powietrznych pompach ciepła pobiera energię z powietrza (i te są zdecydowanie najczęstsze), przy pompach ciepła gruntowych energia pobierana jest z ziemi. Sercem każdej pompy ciepła jest sprężarka, a w każdej sprężarce mamy tak zwany czynnik. Czynnik jest sprężany w sprężarce, a podczas tego procesu podnosi się jego temperatura, która następnie oddawana jest do systemu grzewczego. Bardzo dużą zaletą pomp ciepła jest to, że z jednej pobranej jednostki energii potrafią wytworzyć cztery, a czasami nawet więcej.

Jaki jest średni koszt instalacji pompy ciepła?

Koszt instalacji pompy ciepła jest uzależniony od wielu czynników i może on być różny dla wielu inwestorów. Jest on uzależniony od wielkości powierzchni ogrzewanej, co łączy się z odpowiednim doborem jednostki. Inna pompa jest potrzebna do domu o wielkości 120 mkw., a inna pompa do domu o wielkości 250 mkw. Trzeba wziąć też pod uwagę rodzaj zastosowanego ogrzewania, czyli czy jest to ogrzewanie podłogowe, grzejnikowe czy mieszane. Przed doborem pompy ciepła powinno się wykonać odpowiedni audyt, z którego będzie wynikać, jaka pompa będzie najlepszym rozwiązaniem dla konkretnego inwestora i jego domu. Jeżeli weźmiemy pod uwagę wszystkie czynniki składające się na dobór odpowiedniej jednostki, koszt inwestycji może kształtować się w granicach od 40 do 120 tys. zł. Przy dużych powierzchniach i dużych inwestycjach, szczególnie przy pompach głębinowych oraz w sytuacji, w której konieczne jest zrobienie tak zwanych pomp kaskadowych, koszt ten może być znacznie wyższy.

Czy zainteresowani zainstalowaniem pompy ciepła w swoim domu mogą liczyć na dofinansowania lub preferencyjne warunki?

Jeżeli chodzi o nowe budynki, możemy skorzystać z programu Moje Ciepło – w ostatnim programie dofinansowanie do gruntowych pomp ciepła wynosiło 21 000 zł, a do powietrznych 7000 zł.

Jeżeli mówimy o domach, tak zwanych termomodernizowanych, to mamy program Czyste Powietrze, a w jego ramach dwie drogi postępowania.

Pierwsza droga to dofinansowanie – inwestor ponosi koszty zainstalowania pompy ciepła, a potem składa dokumenty o dofinansowanie. Jego wysokość jest uzależniona od dochodów inwestora – im niższe dochody, tym większe dofinansowanie.

Druga droga, zdecydowanie bardziej popularna, ale dłuższa, to tak zwane prefinansowanie – inwestor składa o nie wniosek do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Może to zrobić sam lub za pośrednictwem firmy, która będzie wykonywała instalację pompy ciepła. Tutaj, niestety, cały proces może być znacznie wydłużony, ponieważ najpierw czeka się na rozważenie złożonego wniosku, potem na przyznanie środków, a następnie na wypłacenie tak zwanej pierwszej transzy, która umożliwia firmie zakup oraz montaż nowego źródła ciepła. Druga transza wypłacana jest po zakończeniu inwestycji. Przy korzystaniu z programu Czyste Powietrze najczęściej inwestor jest zobligowany tylko do zapłacenia podatku VAT.

Prefinansowanie jest najczęściej wybieraną metodą, co jest oczywiście zrozumiałe, gdyż inwestorzy nie ponoszą prawie żadnego wkładu własnego. Niestety, ma to też swoje duże minusy. Przy domach, tak zwanych termomodernizowanych, najczęściej najpierw montuje się pompę ciepła, a potem ociepla się budynek. Wynika to z tego, że instalacja samej pompy ciepła to kwestia kilku dni, a ocieplenie całego budynku zajmuje zdecydowanie więcej czasu. I tutaj zaczynają się schody. Wyobraźmy sobie sytuację, że firma X podjęła się montażu instalacji pompy ciepła, zakupiła materiały oraz przeprowadziła instalację pompy ciepła z przygotowaniem kotłowni oraz całej infrastruktury potrzebnej do prawidłowego działania tego urządzenia. Złożyła więc też tak zwany wniosek o płatność i czeka na rozliczenie się z WFOŚiGW. A okres oczekiwania, niestety, potrafi przeciągnąć się nawet do roku. Z reguły firmy nie podejmują się drugiego etapu prac, czyli ocieplenia budynku, dopóki nie rozliczą się z zainstalowanej pompy ciepła. W wielu przypadkach inwestor zostaje wtedy w nieocieplonym domu z pompą ciepła przez zimę, co oczywiście prowadzi do zdecydowanie większych rachunków za energię elektryczną. A to finalnie przekłada się na niechęć do pomp ciepła i niezadowolenie z ich użytkowania.

Dowiedz się więcej: Dotacje na termomodernizację domu – na co i ile można dostać w 2024?

Jakie są koszty eksploatacji pompy ciepła w porównaniu do innych systemów grzewczych i na jakie oszczędności dzięki niej możemy liczyć?

Jeszcze dwa lata temu można było spokojnie powiedzieć, że koszt utrzymania pompy ciepła można oszacować na minus 70% w stosunku do innych źródeł. Rosnące ceny energii elektrycznej znacznie zaburzyły ten bilans, co nie zmienia faktu, że dobrze dobrana pompa ciepła będzie nas kosztowała 50% tego, co na przykład wydawaliśmy na ogrzewanie domu węglem.

Jeżeli mamy więc do czynienia z dobrze docieplonym domem oraz umiejętnym stosowaniem pompy ciepła, to możemy mówić o oszczędnościach właśnie w wysokości 50% w porównaniu do ogrzewania węglem czy ekogroszkiem.

Jak długo trwa proces instalacji pompy ciepła?

Proces instalacji pompy ciepła trwa w większości przypadków od 2 do 4 dni roboczych. Wszystko uzależnione jest od tego, jaki zakres prac musi być wykonany na inwestycji. Wiele budynków, głównie w starszym budownictwie, wymaga większego zakresu prac hydraulicznych i elektrycznych, co oczywiście wydłuża czas montażu pompy ciepła.

Jakie warunki musi spełniać dom, by zainstalować w nim pompę ciepła? Czy można to zrobić w każdym domu?

Teoretycznie pompę ciepła można zainstalować w każdym budynku. Warto jednak, żeby budynek, w którym będzie pracowała pompa ciepła, był odpowiednio docieplony. Optymalnie powinniśmy postawić wcześniej na ocieplenie elewacji minimum 20-centymetrowe, docieplony dach, okna trzyszybowe, odpowiednie drzwi. Fajnie by było, gdybyśmy mieli też ocieplenie stropu. Nie jest to warunkiem koniecznym, ale dobrze by było, jakbyśmy mieli również ogrzewanie podłogowe.

Jakie są najczęstsze błędy popełniane podczas instalacji pomp ciepła?

Błędów przy instalowaniu pompy ciepła może być wiele. Warto mieć świadomość, że sama instalacja takiej pompy składa się z ponad 100 elementów, więc tak naprawdę na każdym odcinku może dojść do pomyłki. Jednak jednym z głównych błędów, które można wyróżnić, jest zły dobór jednostki. A to wynika najczęściej z źle przeprowadzonego audytu lub jego braku. Audyt powinien być oparty o projekt techniczny domu. W przypadku gdy takiego nie ma, opieramy się na rozmowie z inwestorem. Jeżeli udzielane przez niego odpowiedzi nie pokrywają się stanem rzeczywistym, może łatwo dojść do złego doboru pompy ciepła. Bardzo ważne jest więc, żeby inwestor był szczery z osobą, która będzie mu instalowała taką pompę. Informacje, które przekazuje, są bowiem bardzo ważne przy doborze właściwej jednostki.

Jakie są najczęstsze problemy związane z eksploatacją pomp ciepła i jak można je rozwiązać?

Jednym z najczęstszych problemów, jakie zauważam, jest to, że początkowo użytkownicy pomp ciepła nie znają zasad ich działania. Aby pracowały one efektywnie, trzeba nauczyć się ich obsługi. Musimy pamiętać, że pompa automatycznie będzie utrzymywać żądaną temperaturę. Dla przykładu, włączona pompa ciepła oraz otwarte okno na kilka godzin, gdy nie ma nas w domu, to raczej nie najlepszy pomysł. Oczywiście, można to zrobić, tylko pamiętajmy, że otwarte okno będzie nam wietrzyć i wykładać temperaturę w pomieszczeniu, a pompa ciepła będzie cały czas pracować, by tę temperaturę utrzymać.

Ile czasu można oczekiwać, że pompy ciepła będą działały bezawaryjnie?

Przyjmuje się, że dobrze dobrana pompa ciepła powinna działać bezawaryjnie przez okres przynajmniej 10 lat, przy pompach gruntowych okres ten można wydłużyć spokojnie do 15 lat.

Co poradziłby Pan osobom, które zastanawiają się nad wymianą tradycyjnego ogrzewania na pompę ciepła?

Jeżeli ktoś jest zainteresowany montażem pompy ciepła, sugeruję zrobienie audytu budynku, w którym pompa ciepła ma się znajdować oraz, jeżeli jest to możliwe, zacząć inwestycję od przygotowania budynku, czyli ocieplenia lub docieplenia ścian, strychu, dachu oraz przygotowania okien, drzwi i przegród budowlanych.

Dziękuję za rozmowę.

Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera

Dominika Studniak - Od 2010 r. związana z portalem Nieruchomosci-online.pl. Realizuje projekty związane z administrowaniem portalami internetowymi i ich optymalizacją, copywritingiem i content marketingiem. Redaktor naczelna bloga Nieruchomosci-online.pl. Redaktor prowadząca e-magazynu „ESTATE”.