W dzisiejszych czasach wiele osób korzysta z kredytów i pożyczek, aby sfinansować różne potrzeby – od zakupu mieszkania czy samochodu po niespodziewane wydatki. Każdemu może zdarzyć się opóźnienie w ich spłacie, choćby z powodu przeoczenia terminu płatności raty czy chwilowych trudności finansowych. Jakie konsekwencje się z tym wiążą?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Kiedy bank wysyła monity o zadłużeniu?

• Kiedy bank podejmuje próbę połączenia telefonicznego z dłużnikiem?

• Na jakie negocjacje warunków spłaty może przystać bank?

• Jakie są stosowane przez bank rodzaje windykacji?

Zazwyczaj bank zaczyna reagować na opóźnienia w spłacie rat kredytu już od pierwszego dnia zaległości. Co ważne, bank doliczy odsetki karne za każdy dzień opóźnienia. Wysokość odsetek karnych, zwanych inaczej odsetkami od zadłużenia przeterminowanego, bank zapisuje w umowie kredytowej. Dla przykładu, w 2023 roku wysokość stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego wynosiła 24,50%, a na koniec roku 2024 roku wynosi 22,50% (jest to oprocentowanie na dzień zawarcia umowy i stanowi dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych).

Reakcje banku na opóźnienia w spłacie rat to:

I. Przypomnienia, monity

Na początku bank wysyła przypomnienia o zaległych płatnościach. Mogą to być wiadomości SMS, e-maile, powiadomienia w aplikacji bankowej czy monity pisemne.

II. Kontakt telefoniczny

Jeśli opóźnienia w spłacie kredytu się przedłużają i kredytobiorca nie odpowiada na wiadomości SMS czy e-maile oraz nadal nie dokonuje wpłat, bank podejmie próbę kontaktu telefonicznego. W rozmowie telefonicznej pracownik banku zazwyczaj będzie chciał ustalić przyczyny opóźnienia i zaproponować możliwe  rozwiązania. Oczywiście o ile kredytobiorca będzie rozmawiał z bankiem, a nie unikał kontaktu.

Na tym etapie, jeśli zapomnisz o spłacie raty kredytu lub pożyczki gotówkowej, to po prostu ureguluj ją jak najszybciej i postaraj się, aby taka sytuacja się nie powtórzyła.

W zależności od banku, pierwszy monit bank wysyła nie wcześniej niż w 2 dniu, a zazwyczaj w 7 dniu, braku spłaty. W sytuacji, gdy zadłużenie przeterminowane nie zostanie uregulowane, może zostać wysłany kolejny monit. Pierwsze dwa listy informujące o zaległościach w spłacie zadłużenia są wysyłane jako zwykłe listy. Kolejne, jeśli zajdzie taka potrzeba, są już wysyłane jako listy polecone za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Dalsze kontakty (telefoniczne, mailowe, pisemne itp.) są podejmowane w zależności od stanu spłaty zadłużenia oraz ustaleń z dłużnikami, aż do całkowitego uregulowania zadłużenia.

Pamiętajmy, że im szybciej skontaktujemy się z bankiem, tym lepiej. Każda zaległość jest rejestrowana w BIK (Biuro Informacji Kredytowej), co może prowadzić do pogorszenia historii kredytowej, a w konsekwencji będą występować trudności przy uzyskiwaniu kolejnych kredytów w przyszłości.

III. Negocjacje warunków spłaty

Banki często wykazują gotowość do negocjacji na zasadzie prolongaty w spłacie, a także restrukturyzacji czy renegocjacji umowy. Jednak, musimy udowodnić naszą aktualną sytuację finansową i pokazać bankowi, że w przyszłości będziemy w stanie terminowo spłacać raty.

Przy kredytach hipotecznych są także możliwe do wykorzystania tzw. wakacje kredytowe.

W przypadkach losowych, bank może wyrazić zgodę na prolongatę, polegającą na zawieszeniu terminu spłaty kapitału kredytu, czyli zawieszone są jedynie raty kapitałowe, a odsetki i ewentualne ubezpieczenie muszą być nadal spłacane. Prolongata wymaga pisemnego wniosku kredytobiorcy, złożonego w formie pisemnej na co najmniej np. 7 czy 10 dni przed planowanym terminem płatności raty w zależności od banku.

Dzięki restrukturyzacji czy renegocjacji mamy możliwość uzgodnienia nowych warunków spłaty, na przykład poprzez wydłużenie okresu kredytowania lub tymczasowe obniżenie wysokości rat, tak by kredytobiorca już nie narażał się na powstanie dalszych zaległości płatniczych. Takie działanie także wymaga pisemnego wniosku kredytobiorcy.

Musimy rozróżnić wakacje kredytowe oferowane przez bank i ustawowe – rządowe wakacje kredytowe. Banki w swojej umowie kredytowej oferują możliwość zawieszenia w spłacie rat kredytu, np. raz – dwa razy w roku. Od 2022 roku jest też możliwość skorzystania z rządowych wakacji kredytowych. Co to oznacza w praktyce? Przez kilka wybranych przez kredytobiorcę miesięcy, nie będzie on musiał spłacać rat kapitałowo-odsetkowych kredytu hipotecznego. Raty zostaną przesunięte na koniec okresu kredytowania, a okres spłaty kredytu zostanie wydłużony o te niespłacone raty. By skorzystać z rządowych wakacji, klient banku musi spełnić określone warunki, ale jeśli je spełni, bank nie może odmówić ich udzielenia. Ważny fakt, to taki, że banki nie raportują wakacji kredytowych do BIK jako opóźnienia.

Większość banków oferuje złożenie wyżej wymienionych wniosków w bankowości elektronicznej.

Przed rozpoczęciem jednego z wyżej wymienionych procesów, warto jest przejrzeć tabelę opłat i prowizji swojego banku, aby dowiedzieć się, jakie dokładnie koszty mogą się pojawić, oraz sprawdzić, jakie dokumenty należy dostarczyć.

IV. Windykacja

Kiedy opóźnienia w spłacie przekroczą 30 dni, a kredytobiorca nie podejmuje żadnych kroków, by spłacić zadłużenie, rozpoczyna się proces windykacji. Bank przekazuje sprawę do działu windykacji lub zleca ją do zewnętrznej firmy windykacyjnej, która podejmie działania w celu odzyskania należności.

Poza odsetkami karnymi bank doliczy inne koszty jak np. koszty windykacji, prowizje i inne opłaty bankowe.

Banki stosują różne metody dochodzenia roszczeń, które można podzielić na windykację miękką i twardą.

• Windykacja miękka to wszystkie działania, które zostały wymienione wyżej. One nie są nachalne i mają na celu zmotywowanie dłużnika do spłaty długu, poprzez egzekwowanie jej za pośrednictwem telefonów, SMS-ów, e-maili, aplikacji bankowej czy wezwań do zapłaty.
• Windykacja twarda to bardziej zdecydowane działania, które są podejmowane, gdy polubowne prośby nie przynoszą efektu, a dłużnik nadal unika płatności.

Na tym etapie przeterminowanie jest już coraz dłuższe, aż w efekcie dojdzie do wypowiedzenia umowy przez bank. Co to oznacza? Wypowiedzenie umowy kredytu przez bank to konieczność uregulowania całego zadłużenia w banku w wyznaczonym terminie. Wcześniej oczywiście bank wysyła odpowiednie pismo dotyczące wypowiedzenia umowy kredytowej.

Stosowane przez bank rodzaje windykacji twardej to:

1. wpisanie dłużnika do rejestru dłużników i innych baz finansowych np.:

1. Biuro Informacji Kredytowej (BIK)
2. Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor (BIG InfoMonitor), który jest częścią Grupy BIK
3. Krajowy Rejestr Długów (KRD)

Wpisanie dłużnika do rejestru dłużników ma na celu zmotywowanie go do uregulowania zaległości. Wpis ten może wpływać na utratę dobrego imienia oraz stwarzać trudności w zaciągnięciu kredytów, a nawet to uniemożliwić. Działa to nie tylko w momencie istnienia wpisu, ale także po jego usunięciu z bazy. Taki zapis zostaje dość długi czas w rejestrach.

2. publikacja informacji o zadłużeniu na stronach giełd wierzytelności

Po publikacji zadłużenia na giełdach wierzytelności istnieje duża szansa, że przyspieszy to cały proces odzyskiwania należności. Może to również działać profilaktycznie na przyszłość ponieważ dłużnik, którego dane raz znalazły się na giełdzie wierzytelności, z pewnością nie będzie chciał tam wrócić.

3. przeprowadzenie wywiadu gospodarczego

Kolejnym etapem może być już skierowanie sprawy do sądu, co często poprzedza wywiad gospodarczy mający na celu ustalenie aktualnej sytuacji finansowej dłużnika.

4. wszczęcie postępowania sądowego

Proces sądowy rozpoczyna się od złożenia pozwu o zapłatę. Po spełnieniu wszystkich formalnych wymogów i udowodnieniu roszczeń, sąd rozpatruje sprawę. Zazwyczaj kończy się to wydaniem nakazu zapłaty, który obejmuje dochodzoną kwotę, odsetki oraz niemałe koszty sądowe, co stanowi podstawę do egzekucji należności.

5. wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego, to nic innego jak skierowanie sprawy do komornika, który na podstawie wyroku sądu ma prawo odzyskać należności od dłużnika. Komornik może zająć różne przedmioty należące do dłużnika, takie jak pieniądze na kontach, ruchomości, nieruchomości oraz wynagrodzenie za pracę. Podobnie jak w przypadku postępowania sądowego, dłużnik ponosi wysokie koszty komornicze.

Podsumowując, procedury banków w przypadku opóźnień w spłacie kredytów hipotecznych i pożyczek są podobne, ale mogą się różnić ze względu na kwotę zobowiązania i zabezpieczenia. Kredyty hipoteczne mogą być traktowane bardziej rygorystycznie.

W każdym przypadku kluczowe jest:

• odpowiedzialne zarządzanie finansami i planowanie budżetu, aby zminimalizować ryzyko problemów ze spłatą w przyszłości;
• jak najszybsze reagowanie na możliwe problemy ze spłatą rat i kontakt z bankiem w celu znalezienia rozwiązania;
• sprawdzanie lub zlecenie to doświadczonemu ekspertowi finansowemu, jakie są aktualne i konkurencyjne oferty kredytowe w innych bankach, ale też w swoim obecnym banku. Ma to na celu zmniejszenie obecnego oprocentowania kredytu. Dzieje się to poprzez refinansowanie – przeniesienie obecnego kredytu do innego banku lub renegocjację obecnych warunków w swoim banku.

Dobrym rozwiązaniem będzie także konsolidacja obecnych zobowiązań, gdy łączne raty są zbyt wysokie i obciążające budżet. Jeśli masz kilka pożyczek czy kredytów, konsolidacja może być dobrym rozwiązaniem, dzięki niej łączysz kilka rat, w jedną mniejszą. Minusem może być fakt, że zazwyczaj wydłuża się okres spłaty, ale tym samym łatwiej będzie zarządzać finansami i unikać przeterminowań w spłatach rat.

Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera

Katarzyna Perek - Od ponad 20 lat pracuje w branży finansowej w Trójmieście. Jako Mobilny Ekspert finansowy w ANG Odpowiedzialne Finanse, pomaga swoim klientom w nawigacji po finansach. Wspiera ich w uzyskaniu kredytu, zakupie nieruchomości z rynku pierwotnego, finansowaniu biznesu oraz doborze właściwych ubezpieczeń. Jej podejście charakteryzuje się profesjonalizmem oraz indywidualnym podejściem do każdego z Klientów, co zyskało jej uznanie i zaufanie wielu osób. Jest ceniona za swoją wiedzę, doświadczenie oraz umiejętność dostosowania rozwiązań do potrzeb Klientów.